„Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz” - te słowa wypowiada duchowny, posypując głowy wiernych popiołem w środę popielcową. Rozpoczyna ona Wielki Post w Kościele katolickim. Najbliższe, czterdzieści dni pozwalają odpowiednio przygotować się do największego święta katolików - Wielkanocy.

Dawniej chrześcijanie ograniczali przedświąteczny post do zaledwie 40 godzin (tylko w Wielki Piątek i następnego dnia w Wielką Sobotę). Potem przygotowania duchowe zabierały cały tydzień, aż wreszcie około V wieku czas przygotowań do uroczystości Zmartwychwstania wydłużył się do 40 dni. Tyle według Biblii pościł na pustyni Jezus.

Tradycja posypywania głów popiołem na znak pokuty pojawiła się w VIII wieku. W XI wieku papież Urban II uczynił go obowiązującym zwyczajem w całym Kościele. Wówczas postanowiono, że popiół będzie pochodził z palm poświęconych w Niedzielę Palmową ubiegłego roku.