Zamiana działek w ROD może mieć miejsce w dwóch różnych sytuacjach. Mianowicie, po pierwsze, zamiany działek może dokonać nawzajem dwóch działkowców. Po drugie zaś, może jej dokonać działkowiec, który zamienia swoją działkę na inną, wolną na terenie ogrodu. W przypadku obu tych sytuacji, procedura zamiany działki wygląda nieco odmiennie, co wynika z przepisów ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych.
W pierwszej sytuacji, kiedy działkowcy chcą zamienić się swoimi działkami, niezbędne jest, w myśl art. 41 ustawy o ROD – podpisanie umowy przeniesienia praw i obowiązków wynikających z prawa do działki. Umowa musi być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie, a następnie oryginalność złożonych na niej podpisów obowiązkowo potwierdza się notarialnie.
W umowie należy umieścić zapis o przeniesieniu praw i obowiązków wynikających z prawa do działki odpowiednio na każdą ze stron umowy, a także obowiązkowo – kwotę wynagrodzenia za nasadzenia, urządzenia i obiekty na obu działkach. Umowę tę następnie należy przedłożyć zarządowi ROD, który ma 2 miesiące (od doręczenia mu umowy) na jej zatwierdzenie w formie uchwały. Uchwała zarządu ROD jest niezbędna, gdyż to od niej zależy skuteczność umowy przeniesienia praw. W przypadku bezczynności zarządu ROD w tym zakresie, umowę uznaje się za skuteczną po upływie 2 miesięcy. Odmowa zatwierdzenia umowy przez zarząd ROD może nastąpić jedynie z ważnych powodów i koniecznie musi zawierać uzasadnienie.
W drugiej sytuacji, gdy działkowiec pragnie zrezygnować z prawa do swojej działki i zamienić ją na inną, wolną na terenie ogrodu – musi rozwiązać ze stowarzyszeniem umowę dzierżawy działkowej na swoją dotychczasową działkę. Rozwiązanie umowy następuje za porozumieniem obu stron. Następnie, w myśl art. 28 ustawy o ROD, należy podpisać umowę dzierżawy działkowej na wcześniej wybraną i uzgodnioną z zarządem ROD wolną działkę. Umowa musi być oczywiście zawarta na piśmie. Jej podpisanie winno być poprzedzone podjęciem odpowiedniej uchwały przez zarząd ROD. Należy pamiętać, że podpisy w umowie dzierżawy działkowej zawieranej ze stowarzyszeniem nie muszą być notarialnie poświadczane. Ten obowiązek dotyczy jedynie umowy przeniesienia praw dokonywanej pomiędzy działkowcami.
Można także w tym miejscy przypomnieć, że przy zawieraniu umów przeniesienia praw do działki oraz przy zawieraniu ze stowarzyszeniem umowy dzierżawy działkowej w celu zamiany działki w tym samym ogrodzie – działkowcy zwolnieni są z ponoszenia dodatkowych opłat inwestycyjnych (§ 71 ust. 2 statutu PZD).