Przedstawiona sytuacja najczęściej związana jest z częściową lub całkowitą likwidacją rodzinnego ogrodu działkowego. Ustawodawca w art. 21 ustawy o ROD z 13 grudnia 2013 r. zobowiązał podmiot likwidujący do wypłaty odszkodowań działkowcom oraz stowarzyszeniu ogrodowemu. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego w formie operatu szacunkowego. Co ważne dla działkowca - koszt sporządzenia operatu ponosi podmiot likwidujący.

Z powołanej regulacji wynika, iż działkowiec powinien otrzymać odszkodowanie odpowiadające kwocie wynikającej z operatu szacunkowego. Podmiot likwidujący powinien udostępnić omawiany operat działkowcowi celem jego przeglądania oraz sporządzania odpisów i notatek.

Jeżeli jednak działkowiec uzna, iż odszkodowanie wynikające z operatu szacunkowego jest zbyt małe, wówczas swoje stanowisko powinien zgłosić do podmiotu likwidującego w formie pisemnej. Podmiot likwidujący, którym zazwyczaj będzie Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, powinien wyczerpująco ocenić operat szacunkowy, a w razie jakichkolwiek wątpliwości, co do jego prawidłowości, podjąć działania zmierzające do ich usunięcia. Działania te mogą polegać na wezwaniu rzeczoznawcy do złożenia dodatkowych wyjaśnień celem ustosunkowania się do zarzutów stawianych przez działkowca dotyczących treści operatu.

W przypadku, gdy wskazany wyżej tryb postępowania, nie doprowadzi do zmiany operatu zgodnie z oczekiwaniami działkowca, można skorzystać z rozwiązania przewidzianego w art. 157 ustawy o gospodarce nieruchomościami z 21 sierpnia 1997 r. Na tej podstawie operat szacunkowy zostanie zweryfikowany przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia zawarcia umowy o dokonanie oceny. Jeżeli operat zostanie oceniony negatywnie wówczas traci charakter opinii i nie może być wykorzystywany.

Należy podkreślić, iż sporządzenie operatu przez innego rzeczoznawcę na zlecenie działkowca nie może stanowić podstawy weryfikacji prawidłowości operatu sporządzonego na zlecenie podmiotu likwidującego.

Niezależnie od powyższego trybu działkowiec, który nie będzie usatysfakcjonowany ustalonym na jego rzecz odszkodowaniem, będzie miał możliwość dochodzenia go na ogólnych zasadach przed sądem cywilnym w oparciu o art. 471 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z ustawą podmiot likwidujący jest, bowiem zobowiązany do wypłaty pełnego odszkodowania za majątek stanowiący własność działkowca. Jeżeli zatem działkowiec uzna, iż odszkodowanie uzyskane w trakcie procedury likwidacyjnej jest za niskie, będzie mógł wytoczyć powództwo o zapłatę domagając się odszkodowania w wyższej wysokości, a o zasadności tego roszczenia rozstrzygnie sąd.