I. Wprowadzenie i założenia programowe
Celem programu jest unowocześnienie infrastruktury rodzinnych ogrodów działkowych poprzez budowę nowej infrastruktury, remont i modernizację istniejącej oraz dostosowanie jej do potrzeb związanych z ochroną środowiska, bezpieczeństwem, edukacją oraz koncepcją „otwartych ogrodów”.
Zadania podejmowane z inicjatywy zarządów ROD i przy współpracy i zaangażowaniu gmin, winny być nakierowane przede wszystkim na działania, które zapewnią działkowcom wyższy standard przebywania na działkach, jak i umożliwią społeczności lokalnej korzystanie z uroków i dobrodziejstw, jakie dają rodzinne ogrody działkowe. Ciągłe podnoszenie funkcjonalności infrastruktury w ROD wpłynie korzystnie na ich użytkowanie przez działkowców.
Zadbane i nowoczesne ogrody działkowe stanowią najlepszą wizytówkę gospodarności Związku i jego członków, a także są ważnym argumentem dla ich dalszego istnienia. Harmonijny wygląd całego ogrodu działkowego wpłynie także pozytywnie na wizerunek całej miejscowości, w której ogród się znajduje. Rodzinne ogrody działkowe to urządzenia użyteczności publicznej, jak i wiele innych obiektów funkcjonujących na terenie miast i gmin, które służą ogółowi mieszkańców, a także realizują ważną role społeczną, zapewniając wypoczynek, rekreację i inne potrzeby socjalne członków społeczności lokalnej. Dlatego też słuszne - a nawet konieczne - jest występowanie o pomoc do jednostek samorządów terytorialnych, które winny udzielać ogrodom działkowym pomocy na każdym etapie urzeczywistniania poniższych założeń.
Wynikiem realizacji programu winno być doprowadzenie infrastruktury do wysokiego poziomu estetycznego, funkcjonalnego, ekologicznego oraz wizerunkowego, aby rodzinne ogrody działkowe można było określić mianem - ROD XXI wieku.
II. Zadania programowe
A. Domy Działkowca, budynki administracyjne i gospodarcze:
a) budowa nowych domów działkowca w ogrodach nieposiadających żadnych własnych budynków, z wykorzystaniem w tym celu nowoczesnych technik i materiałów, które „wydłużą” możliwości eksploatacyjne tych obiektów,
b) wprowadzanie innowacyjnych unowocześnień w istniejących domach działkowca i budynkach, które nie tylko podniosą walory estetyczne, ale także wpłyną na zwiększenie wartości użytkowej tych obiektów,
c) bieżąca konserwacja domów działkowca i innych budynków, która ochroni te obiekty przed niszczeniem,
d) odświeżanie zniszczonych zewnętrznych powierzchni obiektów znajdujących się w ROD, celem poprawy wizerunku ROD,
e) malowanie i modernizacja pomieszczeń wewnętrznych,
f) wymiana dachów domów działkowca, świetlic, budynków administracyjno-gospodarczych pokrytych eternitem, gdyż zawiera on szkodliwy dla zdrowia ludzkiego azbest,
g) stosowanie przy budowie, remontach i modernizacji infrastruktury ogrodowej materiałów budowlanych, które są proekologiczne oraz posiadają odpowiednie atesty i certyfikaty,
h) stosowanie technologii energooszczędnych [zapewnienie dobrej izolacji termicznej w domach działkowca, świetlicach, budynkach administracyjno-gospodarczych, stosowanie do oświetlenia świetlówek kompaktowych, wymiana urządzeń na energooszczędne - o najwyższej klasie energetycznej (A, A+)],
i) dokonywanie przeglądów stanu technicznego domów działkowca i budynków administracyjno-gospodarczych i w razie potrzeby inicjowanie postępowania rozbiórkowego, gdy obiekty te zagrażają bezpieczeństwu ludzi i mienia,
j) zaopatrzenie w sprzęt przeciwpożarowy,
k) dostosowanie pomieszczeń domów działkowca i świetlic do możliwości organizowania w nich spotkań i imprez z działkowcami i ich rodzinami,
l) wygospodarowywanie w domach działkowca i świetlicach dużych pomieszczeń do urządzania wystaw i wernisaży z wykorzystaniem kronik działkowych, fotografii ogrodów i działek, malarstwa i poezji o tematyce ogrodniczej oraz zebranych owoców i warzyw pochodzących z upraw ogrodniczych,
m) adaptacja pomieszczeń domów działkowca i świetlic celem stworzenia możliwości powstawania i działania w nich klubów seniora i kół specjalistycznych,
n) wygospodarowanie powierzchni w domach działkowca lub świetlicach na tworzenie bibliotek i kącików czytelnika umożliwiających korzystanie z literatury fachowej - zarówno w domu, jak i na miejscu w czytelni,
o) adaptacja niewykorzystanych budynków administracyjno-gospodarczych na biblioteki i czytelnie,
p) uwzględnienie przy budowie nowych budynków administracyjno-gospodarczych, domów działkowca i świetlic lub przy przebudowie już istniejących tworzenia pomieszczeń służących do przechowywania zbiorów literatury działkowej dla edukacji ekologicznej i ogrodniczej.
B. Ogrodzenia:
a) budowa nowoczesnych, trwałych ogrodzeń o wysokiej jakości i wytrzymałości, które nie tylko będą wizytówką ROD, ale także przez lata będą służyć działkowcom chroniąc ich mienie,
b) konserwacja istniejących ogrodzeń, celem zabezpieczenia przed korozją,
c) odnawianie ogrodzeń poprzez odrdzewianie i malowanie,
d) dostosowanie wysokości ogrodzeń do zgodności z Regulaminem ROD,
e) niezwłoczne remontowanie uszkodzonych ogrodzeń, w szczególności wymiana zardzewiałej siatki i likwidacja ubytków w parkanach, co pozwoli uniknąć przedostaniu się na teren ogrodu bezpańskich psów, złodziei oraz zapobiegnie nieszczęśliwym wypadkom, którym mogą ulec dzieci bawiące się obrębie uszkodzonego ogrodzenia (ostre elementy i po wyłamywane deski),
f) montowanie w furtkach i bramach wytrzymałych zamków z odpowiednim atestem lub wymiana zepsutych zamków,
g) dostosowywanie ogrodzeń zewnętrznych w ROD w taki sposób, by można było zawieszać na ich elementach banery informacyjne upowszechniające ideę ogrodnictwa działkowego wśród społeczności lokalnych.
C. Drogi i aleje ogrodowe:
a) utwardzanie istniejących dróg i alej ogrodowych,
b) bieżąca konserwacja i remonty dróg i alej ogrodowych,
c) poszerzanie dróg i alej ogrodowych tak, aby zapewnić swobodny dojazd do działek pojazdów mechanicznych dowożących m.in. nawozy czy materiały budowlane,
d) dostosowanie dróg i alei ogrodowych do swobodnego przejścia w razie konieczności ewakuacji,
e) przystosowanie dróg i alei ogrodowych do możliwości dojazdu straży pożarnej, pogotowia ratunkowego, policji, pogotowia energetycznego i wodociągowego,
f) budowa nowych dróg i alej ogrodowych,
g) odpowiednie oznakowanie ogrodu (umieszczenie na tablicy informacyjnej planu ogrodu z naniesioną infrastrukturą), a w szczególności dróg ogrodowych,
h) budowa lub przebudowa parkingów ogrodowych, w celu dostosowania miejsc postojowych do liczby działek i posiadanych samochodów.
D. Sieć wodociągowa, kanalizacyjna i elektroenergetyczna:
a) budowa nowych urządzeń i sieci nawodnieniowych, z materiałów zapewniających odporność chemiczną, a także chroniącą przed korozją i innymi czynnikami zewnętrznymi. Inwestycja w nowoczesną technologię wydłuża trwałość układów na okres znacznie przewyższający prognozowany czas użytkowania,
b) wymiana sieci wodociągowej w tych ROD, które posiadają przestarzałą, kilkudziesięcioletnią sieć, na urządzenia wykonane z nowoczesnych tworzyw sztucznych zapewniających znacznie niższą awaryjność w porównaniu z innymi grupami materiałów,
c) wymiana bądź budowa nowych sieci energetycznych tzw. inteligentnych sieci, które wyposażone są w nowoczesne liczniki, przełączniki i rejestratory, które w efekcie skutkować będą zmniejszeniem utraty energii podczas przesyłu, a także zapewnią zrównoważone, ekonomiczne i niezawodne zasilanie,
d) remonty i bieżąca konserwacja urządzeń i sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i energetycznej,
e) przyłączanie ogrodów do miejskich sieci kanalizacyjnych i likwidacja szamb, w celu ograniczenia zrzutu nieoczyszczonych ścieków, które są szkodliwe dla wód powierzchniowych i gruntowych,
f) budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w miejsce bezodpływowych zbiorników na nieczystości ciekłe (szamb), o ile nie jest możliwe przyłączenie ogrodu do sieci kanalizacyjnej, a warunki techniczne i prawne zezwalają na odprowadzanie ścieków do gruntu lub wody,
g) zaopatrywanie ogrodów w nowoczesne systemy nawadniające lub odwadniające,
h) utrzymanie kanałów i rowów melioracyjnych w stanie sprawności technicznej, bowiem spełniają one istotną funkcję w ochronie przeciwpowodziowej oraz systemach nawadniania i odwadniania,
i) odpowiednie oznakowanie sieci użytkowych poprzez umieszczenie tablic: transformator, wysokie napięcie, ujęcie wody.
E. Tablice informacyjne:
a) montowanie nowych tablic informacyjnych przed bramami prowadzącymi na główną aleję do ROD,
b) wykorzystanie już istniejących tablic informacyjnych w ROD do popularyzacji wiedzy ogrodniczej i ekologicznej oraz historii ogrodów i ogrodnictwa działkowego w Polsce i na świecie.
F. Tereny ogólne:
a) tworzenie terenów ogólnych w tych ROD, które ich nie posiadają,
b) tworzenie izolacyjnych pasów zieleni wokół ogrodu, parkingów, sanitariatów i śmietników, które tłumią hałas, niwelują zapachy, zatrzymują kurz i gazy oraz tworzą zapory przeciwwiatrowe,
c) wyposażenie ogrodów w odpowiednią liczbę śmietników i sytuowanie ich na terenach ogólnych w odpowiedniej odległości od działek, zapewnienie na terenie ogrodów pojemników do segregacji śmieci oraz zachęcanie, aby odpady zielone były składowane w kompostownikach na działkach,
d) wyposażenie ogrodów w odpowiednią liczbę sanitariatów, w zależności od liczby działek w danym ogrodzie,
e) umieszczanie na drzewach na terenach ogólnych budek lęgowych i karmników w celu dokarmiania ptaków i zapewnienia im schronienia,
f) sadzenie na terenach ogólnych drzew i krzewów, które produkują potrzebny do życia tlen, pochłaniają odpowiedzialny za zmiany klimatyczne dwutlenek węgla, zmniejszają zanieczyszczenie powietrza, tłumią hałas oraz wspomagają retencję wodną,
g) wydzielenie części parkingów na parkingi dla rowerów i sytuowanie na nich stojaków na rowery,
h) systematyczne dokonywanie przeglądu stanu drzew i krzewów i inicjowanie procedury ich wycinki w przypadku, gdy stanowią one zagrożenie dla ludzi lub mienia,
i) dostosowanie terenów ogólnych w ROD do aranżowania na nich imprez edukacyjnych i tematycznych dla różnych grup społeczności lokalnej celem budowania poprzez to więzi międzypokoleniowych i społecznych; poprzez np. regularne prześwietlanie drzew i krzewów, koszenie trawy oraz strzyżenie żywopłotów,
j) wykorzystanie terenów ogólnych w ROD do przeprowadzania na nich lekcji przyrody dla dzieci z przedszkoli i w wieku wczesnoszkolnym oraz wychowanków domów dziecka, na podstawie przygotowanych scenariuszy zabaw z przyrodą, celem zapewnienia im rozwoju poznawczego, społecznego, emocjonalnego i psychicznego; poprzez np. tworzenie rabat edukacyjnych.
G. Tworzenie tzw. „otwartych ogrodów”:
a) prowadzenie szerokiej kampanii promocyjnej ogrodów działkowych w społeczeństwie poprzez organizowanie w rodzinnych ogrodach działkowych dni otwartych dla mieszkańców miast i osiedli w celu pokazania społeczeństwu, jak wygląda i funkcjonuje ogród oraz jakie ma znaczenie dla społeczeństwa, a także jak wygląda i jaką rolę pełni w życiu rodziny działka rodzinna,
b) podejmowanie działań mających na celu przystosowanie terenów ogólnych w ROD w kierunku zapewnienia im funkcjonalności i wyposażenia w infrastrukturę, która będzie dostępna dla całej społeczności lokalnej,
c) nawiązywanie przez zarządy ROD szerokiej współpracy z miastami i gminami w celu podejmowania wspólnych przedsięwzięć polegających na tworzeniu nowej oraz modernizacji istniejącej infrastruktury na terenach ogólnych w ROD, by stać się ona mogła wizytówką samorządu lokalnego i zaspokajała potrzeby społeczności lokalnej; współpraca winna odbywać się na każdym etapie przedsięwzięcia i obejmować jego projektowanie, finansowanie oraz wykonanie,
d) racjonalne przekształcanie niezagospodarowanych terenów w ROD na działki szkolne wyposażone np. w rabaty edukacyjne bądź na tereny ogólne,
e) podniesienie atrakcyjności terenów ogólnych ROD poprzez:
- montowanie na nich stolików z krzesłami bądź ławko-stołów, ławek, latarenek,
- urządzanie na nich nowych placów zabaw i kącików dla najmłodszych (piaskownice, huśtawki, karuzele, grzybki, bujaki sprężynowe i inne obiekty służące do zabawy),
- tworzenie na nich terenów specjalnych np. rosarium,
- wyposażanie je w urządzenia rekreacyjne tzw. małe zewnętrzne siłownie,
- tworzenie na nich stref rzadkich gatunków roślin oraz rabat edukacyjnych służących do nauki rozpoznawania kwiatów, warzyw i owoców,
- zakładanie na nich ogrodów jordanowskich - specjalistycznych terenów zieleni przeznaczonych dla dzieci i młodzieży,
- urządzanie na nich terenów rekreacyjnych i sportowych np. boiska sportowe do gier zespołowych,
- zaopatrywanie je we wzbudzające ciekawość i zainteresowanie obiekty małej architektury tj. trejaże, pergole, murki kwiatowe, ogródki skalne czy nawet rzeźby.
III. Podstawy prawne
Wykaz aktów prawnych, które będą miały zastosowanie przy realizacji i finansowaniu zadań związanych z unowocześnianiem infrastruktury rodzinnych ogrodów działkowych:
- Uchwała nr 1/XVIII/2005 KR PZD z dnia 8.12.2005 r. w sprawie Otwartego i Długofalowego Programu Rozwoju i Modernizacji ROD;
- Uchwała nr 2/XVIII/2005 KR PZD z dnia 8.12.2005 r. w sprawie zasad finansowania Otwartego i Długofalowego Programu Rozwoju i Modernizacji ROD ze środków PZD;
- Uchwała nr 3/XXI/2011 KR PZD z dnia 21.06.2011 r. w sprawie zintensyfikowania inwestycji i remontów w ROD;
- Uchwała nr 4/XXI/2011 KR PZD z dnia 21.06.2011 r. w sprawie inwestycji i remontów w rodzinnych ogrodach działkowych;
- Uchwała nr 44/2011 Prezydium KR PZD z dnia 30.03.2011 r. w sprawie sporządzania sprawozdań z planu i realizacji inwestycji i remontów w ROD;
- Uchwała nr 4/XXIII/2002 KR PZD z dnia 10.102002 r. w sprawie utworzenia w PZD Funduszu Samopomocowe go;
- Uchwała nr 80/2003 Prezydium KR PZD z dnia 2.07.2003 r. w sprawie zasad funkcjonowania Funduszu Samopomocowego PZD;
- Uchwała nr 15/2006 Prezydium KR PZD z dnia 9.02.2006 r. w sprawie kryteriów udzielania dotacji i pożyczek na realizację zadań inwestycyjnych i remontowych objętych Otwartym i Długofalowym Programem Rozwoju i Modernizacji ROD;
- Uchwała nr 2/XVII/2005 KR PZD z dnia 16.11.2005 r. w sprawie utworzenia Funduszu Rozwoju Rodzinnych Ogrodów Działkowych Polskiego Związku Działkowców,
- Uchwała nr 33/2007 Prezydium KR PZD z dnia 21.03.2007 r. w sprawie zasad gospodarowania Funduszem Rozwoju Rodzinnych Ogrodów Działkowych;
- Uchwała nr 14/2011 Prezydium KR PZD z dnia 2.02.2011 r. w sprawie przeznaczenia i rozliczania środków finansowych pochodzących z likwidacji i czasowego zajęcia terenu rodzinnych ogrodów działkowych;
- Uchwała nr 46/2012 Prezydium KR PZD z dnia 14.03.2012 r. w sprawie zasad udzielania przez Prezydium Krajowej Rady PZD dotacji dla ROD z Funduszu Rozwoju Krajowej Rady PZD i ich rozliczania.
KRAJOWA RADA
POLSKIEGO ZWIĄZKU DZIAŁKOWCÓW
Warszawa, dnia 20 grudnia 2012 r.
